Leeswijzer

Wat is een programmabegroting?

Een programmabegroting heeft verschillende doelen. Het is een instrument voor de gemeenteraad om kaders, zowel inhoudelijk als financieel, te stellen. In de begroting leggen wij vast: doelen en maatschappelijke effecten, de producten en diensten die we als gemeente leveren (output) en de middelen die hiervoor beschikbaar zijn gesteld. Daarnaast is de programmabegroting voor het college van burgemeester en wethouders een middel om collegeprioriteiten te benoemen. Vervolgens legt het college bij de jaarstukken op basis van de programmabegroting verantwoording af over het behaalde resultaat. In het kader van het programma 'Versterken informatiewaarde' hebben twee raadswerkgroepen de programma’s 'Zorg en werk' en 'Wonen' geanalyseerd. De adviezen van deze werkgroepen en de aanbevelingen van rapporteurs Duisenberg, zijn in alle programma’s verwerkt. Dit heeft geresulteerd in een herindeling van de programma’s, die hieronder wordt toegelicht.

De programmabegroting bestaat uit de volgende onderdelen:

Algemeen

In dit onderdeel presenteren we het financiële meerjarenbeeld en de financiële weerbaarheid van onze gemeente. We lichten de ontwikkeling van het meerjarenbeeld toe ten opzichte van de Voorjaarsrapportage 2025. U vindt hier ook de samenstelling van de raad en het college.

Programma’s

Elk programma beschrijven wij in eenzelfde stramien. Het begint met het maatschappelijke doel en een korte toelichting daarop. Wij beschrijven het gewenste maatschappelijk effect en waar het programma als geheel zich op richt. Hierna volgt de naam van de verantwoordelijk portefeuillehouder, de bijbehorende baten en lasten en het aandeel hiervan in de totale begroting. Daarna volgen de beleidsdoelen en gaan wij in op wat wij als gemeente willen bereiken en wat wij daarvoor gaan doen en de vraag wat mag het kosten. De beschrijving per beleidsdoel heeft de volgende kopjes:

Vaste activiteiten

Wij lichten kort en bondig de vaste activiteiten toe die behoren tot onze taken en vermelden het taakveld waar de lasten die hierbij horen worden geregistreerd.

Activiteiten in 2026

Onder dit kopje lichten wij activiteiten toe anders dan vaste activiteiten. Dit kan gaan over zogenaamde flexibele activiteiten, speerpunten of eenmalige activiteiten. Deze activiteiten zijn concreet en hierbij beschrijven we ook het te bereiken resultaat en de benodigde financiële middelen en het taakveld waarop deze lasten worden geregistreerd.

BBV indicatoren

Op grond van het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) lichten wij in de programma’s in de begroting (artikel 8 BBV) de beoogde en gerealiseerde maatschappelijke effecten van de verschillende programma’s toe aan de hand van zogenaamde beleidsindicatoren. Deze indicatoren dragen bij aan het beleidsmatiger maken van begroting en jaarstukken. De raad kan zich op deze manier op belangrijke momenten in een beleidscyclus een beeld vormen over de behaalde en te behalen beleidsresultaten. Omdat het wenselijk is de resultaten van gemeenten onderling te kunnen vergelijken, is in de Regeling beleidsindicatoren gemeenten een uniforme lijst van beleidsindicatoren vastgesteld. Voor de indicatoren wordt aangesloten bij reeds bestaande bronnen, zoals het CBS en DUO. De actuele lijst bestaat uit 34 verplichte indicatoren. Op basis van de informatie op de website Waarstaatjegemeente.nl worden de cijfers van Haarlemmermeer vergeleken met alle gemeenten van Nederland en met de groep Centrale woongemeenten met een landelijk karakter. Dit is de groep van gemeenten waarbij Haarlemmermeer is ingedeeld. Indien er nog geen data bekend zijn, is dit met 'n/b' (niet bekend) aangegeven. Op 7 augustus 2025 zijn de gegevens geactualiseerd. Bij de verplichte BBV-indicatoren staat in principe geen toelichting.

Indicatoren Haarlemmermeer

De raad heeft besloten een aantal niet-verplichte lokale indicatoren te hanteren. Bij deze indicatoren (als figuren opgenomen) staat, waar zinvol, een toelichting en soms een verwachting. Indien het beleidsdoel geen indicatoren heeft staat dit vermeld. Aanvullend biedt de website onderzoek. haarlemmermeergemeente.nl kennis en onderzoeksresultaten over de Haarlemmermeerse samenleving

Wat mag het kosten?

De baten en de lasten van de beleidsdoelen staan hier meerjarig in een tabel.

Uitsplitsing baten en lasten naar taakveld

De baten en lasten worden gepresenteerd naar taakveld en komen overeen met de getallen in de tabel ervoor. De taakvelden zijn verplicht voorgeschreven. Een toelichting op de taakvelden staat in het Iv3 informatievoorschrift voor gemeenten en gemeenschappelijke regelingen 2025.

Toelichting op de verschillen ten opzichte van het voorgaande jaar

  • Verschillen tussen de begrotingsjaren groter of gelijk aan € 200.000 lichten we toe conform de financiële verordening. Verschillen die voortvloeien uit het (in de financiële begroting opgenomen) investeringsplan in de vorm van kapitaallasten worden alleen globaal toegelicht wanneer deze groter zijn dan € 250.000.

  • Conform de notitie overhead van de commissie BBV rekenen we de personeelslasten van het primaire proces aan de programma's toe. Het zijn lasten van werkzaamheden die direct aan de in de programma's opgenomen beleidsdoelen kunnen worden toegerekend. De lasten van het ondersteunende proces worden verantwoord onder het Overzicht overhead' Een gewijzigde inzet van personeel kan leiden tot verschuivingen tussen programma's waardoor budgettair neutrale voor- en nadelen kunnen ontstaan. Een totaaloverzicht van de formatie en salarissen per cluster staat in de financiële begroting,

Beïnvloedbaarheid lasten

In een grafiek geven we een indicatie van de mate van beïnvloedbaarheid van lasten. We maken onderscheid in vier categorieën:

  • niet-beïnvloedbaar:

    • Wettelijke taken waarbij minimale uitvoering vereist is

    • Lasten gedekt door specifieke - en doeluitkeringen

    • Kapitaallasten voor lopende investeringen en investeringen die al zijn gedaan

    • Mutaties in voorzieningen (met uitzondering van onderhoudsvoorzieningen, die als beïnvloedbaar op middellange termijn worden gezien)

    • Reservemutaties

  • beïnvloedbaar op middellange termijn (twee tot vier jaar)

    • Verstrekte subsidies

    • Wettelijke taken met enige ruimte voor sturing (zoals bijvoorbeeld onderhoudskosten openbare ruimte, wegenbeheer)

    • Afspraken met derden (contractuele verplichtingen, cofinanciering en samenwerkingsverbanden)

    • Mutaties in onderhoudsvoorzieningen

  • beïnvloedbaar

    • Budgetten waar geen contract voor afgesloten is

    • Incidentele budgetten

  • personeelslasten (beperkt beïnvloedbaar)

    • Bij het beëindigen van een activiteit kan het betrokken personeel niet volledig flexibel worden ingezet voor een andere activiteit. Personeelslasten zijn daarmee beperkt beïnvloedbaar.

Totaaloverzicht: Wat mag het kosten?

De financiële middelen worden samengevat met een totaaloverzicht van de baten en lasten van het programma uitgesplitst naar beleidsdoel. Daaronder staat een grafiek waarin we de baten en lasten over de jaren heen uitdrukken in een staafdiagram.

Verbonden partijen en relevant beleid

We sluiten het programma af met een overzicht en korte toelichting op de betrokken verbonden partijen en een opsomming van het relevante beleid met verwijzingen naar vastgestelde beleidsdocumenten.

Paragrafen

Het BBV bepaalt dat in de programmabegroting paragrafen worden opgenomen, waarin de beleidslijnen worden vastgelegd over beheersmatige aspecten en lokale heffingen. Het beoogt informatie per onderwerp gebundeld weer te geven en zo de raad inzicht te geven.

Financiële begroting

In de financiële begroting zijn de algemene uitgangspunten en grondslagen opgenomen die gehanteerd zijn bij het opstellen van de programmabegroting. Verder worden verschillende financiële totaaloverzichten gepresenteerd. Hier vindt u onder andere een overzicht van de maatregelen sluitende begroting, de geprognosticeerde balans, beschrijvingen van de reserves en de voorzieningen, salarissen en het investeringsplan.

Overig

Onder het hoofdstuk Overig zijn diverse specificaties opgenomen zoals de recapitulatie van de taakvelden.

Afrondingsverschillen

In tabellen kunnen afrondingsverschillen voorkomen in optellingen. Dit komt doordat de tabellen automatisch samengesteld worden, waarbij bedragen gedeeld worden door 1.000.