Gemeentefonds (R291)

Overzicht Algemene Dekkingsmiddelen (G5 (was G4), K3, S)
De grootste inkomstenbron voor onze gemeente betreft de uitkering gemeentefonds (40% van de totale inkomsten van Haarlemmermeer). Het gemeentefonds wordt gevoed door het Rijk. Zowel de voeding van het fonds, als de verdeling ervan, is afhankelijk van een complex geheel van factoren. Als gevolg van externe ontwikkelingen bij de voeding en verdeling van het gemeentefonds bestaat de kans dat ons aandeel vanuit het gemeentefonds positief of negatief afwijkt van de verwachting, waardoor een niet direct te beïnvloeden voor- of nadeel in de begroting ontstaat.

De grootste onzekerheid bij de ontwikkeling van het gemeentefonds betreft het accres. De omvang van het gemeentefonds beweegt mee met de rijksuitgaven. Zo leiden extra uitgaven bij het Rijk tot een hogere storting in het gemeentefonds, en leiden bezuinigingen tot een lagere storting (ook wel trap-op, trap-af). Bij het kwantificeren van deze ontwikkeling zijn wij bij de Programmabegroting 2022-2025 uitgegaan uit van een afwijking van maximaal 1%, dit heeft een structureel effect van € 2,1 miljoen op onze begroting. Daarnaast is de verwachting dat de verdeling van het gemeentefonds vanaf 2023 wordt herijkt. De omvang van het gemeentefonds blijft gelijk, de middelen worden alleen anders verdeeld over de gemeenten. Begin juli 2021 is door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) een aangepast verdeelmodel voor de herijking van het gemeentefonds gepubliceerd, naar aanleiding van de vragen van de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) over het oorspronkelijke voorstel. Daarna is op 12 augustus 2021 een tabel met de uitkomsten van de herverdeeleffecten per gemeente gepubliceerd gebaseerd op het peiljaar 2019. Op basis van dit aangepaste model ontstaat er een structureel nadeel van € 3,2 miljoen. In de Voorjaarsrapportage 2021 is reeds rekening gehouden met een nadeel van € 0,5 miljoen. Daarmee resteert en een maximaal nadeel € 2,7 miljoen. Door het ministerie wordt benadrukt dat nog steeds sprake is van voorlopige effecten. Wij zullen dit bedrag nog niet verwerken in het meerjarenbeeld dat wij u aanbieden in deze programmabegroting. Reden hiervoor is dat er nog veel onzekerheid is over het verdeelmodel. Ook de nieuwe voorstellen leiden tot veel commentaar van met name de gemeenten die er per inwoner nog meer op achteruit gaan dan Haarlemmermeer en van de gemeenten in de provincie Groningen, waarbij voor bijna alle gemeenten sprake is van een nadeel. Verder heeft de VNG al eerder besloten alleen akkoord te gaan met een nieuw verdeelmodel als de omvang van het gemeentefonds toeneemt. Na definitieve besluitvorming door het nieuwe kabinet over de invoering van het verdeelvoorstel zal met de dan bekende gegevens nog een actualisatie plaatsvinden naar 1 januari 2023, het beoogde moment van invoering van de nieuwe verdeling. Deze laatste actualisatieslag zal inzicht geven in de definitieve herverdeeleffecten voor gemeenten.

Beheersmaatregel: veranderen van de gevolgen (beheersen)
Actief volgen van publicaties (onder andere circulaires) van het ministerie van BZK en verwerken van de uitkomsten in de P&C cyclus.