Wat willen wij bereiken en wat gaan wij daarvoor doen?

Gemeenten hebben de regierol gekregen bij de lokale uitvoering van het klimaatakkoord. Hierin zijn afspraken gemaakt om de oorzaken van klimaatverandering tegen te gaan (klimaatmitigatie). Een groot deel hiervan heeft een directe relatie met ons gebruik van fossiele energie. De energietransitie is daarmee een belangrijk onderdeel van de nationale strategie om de klimaatdoelen te halen. Zowel landelijk als in het coalitieakkoord 2022-2026 is afgesproken om in 2030 te komen tot een CO₂‑reductie van 55% tot 60% ten opzichte van 1990. Dat doen we met name door op energie te besparen en fossiele energie te vervangen voor energie uit duurzame bronnen. Met de Actualisatie Programma Energietransitie 2022-2026 (2022.0002591) werken we deze collegeperiode aan een negental focusprojecten binnen de vier programmalijnen: duurzame opwek, de warmtetransitie, energie-infrastructuur en de sociale transitie. Ieder jaar wordt middels de Klimaat- en Energiemonitor integraal gerapporteerd over dit beleidsdoel.

Activiteiten

1. Zorgen dat iedereen mee kan doen in de energietransitie

2. Lokaal opwekken van duurzame energie

3. Verduurzamen van de gebouwde omgeving

4. Toekomstbestendig maken van de energie-infrastructuur

Toelichting

1. Zorgen dat iedereen mee kan doen in de energietransitie

Transities kunnen ongewenste effecten hebben doordat sommige ontwikkelingen sneller verlopen dan verwacht, andere achterblijven en marktmechanismen verstoord raken. Dit brengt het risico met zich mee dat vooral kwetsbare groepen niet kunnen profiteren van de voordelen en soms worden buitengesloten. Dit fenomeen zien we ook in de energietransitie, zoals met de sterk gestegen energiekosten.

Om ervoor te zorgen dat de energietransitie succesvol is, is de sociale component van cruciaal belang. Dit begint met goede informatievoorziening, laagdrempelige ondersteuning en toegang tot bestaande financieringsmogelijkheden. In 2024 blijven we samenwerken met lokale partners, zoals de Energiebank Haarlemmermeer, om energiearmoede te bestrijden. We richten ons niet alleen op mensen met een laag inkomen, maar ook op andere kwetsbare groepen. Daarnaast zullen we het Energieloket Haarlemmermeer in 2024 verder professionaliseren en ervoor zorgen dat het loket toegankelijk blijft in elke kern en wijk door middel van een mobiel loket.

De sociale aspecten van de energietransitie gaan ook over het betrekken van inwoners en ondernemers bij besluitvorming en de uitvoering van projecten. Financiële participatie via lokaal eigenaarschap is bijvoorbeeld een mogelijkheid. Bij projecten met grote impact op de omgeving, zoals zonneakkers in het Zonnecarré, het windzoekgebied en wijkplannen in de warmtetransitie, hebben we hier specifieke aandacht voor.

2. Lokaal opwekken van duurzame energie

In 2021 is de Regionale Energiestrategie Noord-Holland Zuid 1.0 (RES), inclusief een amendement om het windzoekgebied ook concreet vast te stellen, door de gemeenteraad vastgesteld. In 2024 zal de RES herijkt worden. Voor het windzoekgebied wordt samen met de omgeving en initiatiefnemers gewerkt aan het concretiseren van één of meerdere initiatieven om te onderzoeken of extra windturbines in het zuiden van de gemeente haalbaar zijn. Ook werken we verder aan de uitvoering van zonneakkerprojecten binnen het Zonnecarré.

Daarnaast werken we aan andere projecten om duurzame energie op te wekken. Hierbij kijken we met name naar dubbel ruimtegebruik. Bijvoorbeeld zonnepanelen op daken, zonnecarports boven parkeerplaatsen en in bermen langs rijkswegen.

3. Verduurzamen van de gebouwde omgeving

In de Warmtevisie Haarlemmermeer 2030 is vastgesteld dat er in de gebouwde omgeving nog veel aardgas wordt gebruikt voor verwarming, koken en bedrijfsprocessen. Het doel is om tegen 2050 geen aardgas meer te gebruiken en daarom wordt er per wijk een plan opgesteld om de gebouwen te verduurzamen. In 2024 wordt gewerkt aan de eerste wijkgerichte aanpakken, waarbij ook gekeken wordt naar bijkomende kansen zoals het grootschalig onderhoud van de openbare ruimte, klimaatadaptatie, elektrische laadinfrastructuur, verduurzaming van maatschappelijk vastgoed en mogelijke verdichtingsmogelijkheden.

Naast woningen wordt ook de verduurzaming van bedrijven aangepakt. Gratis advies en stimulering van maatregelen blijven beschikbaar via het Energieloket voor Bedrijven in 2024. Er zijn ook initiatieven voor collectieve warmtevoorziening op bepaalde bedrijventerreinen, en de verkenning van geothermie in de Greenport wordt voortgezet.

Met de invoering van de wet Gemeentelijke instrumenten warmtetransitie in 2025 krijgt de gemeente extra bevoegdheden en verplichtingen met betrekking tot de warmtetransitie. In 2024 bereiden we ons voor op deze wetgeving en de taken die daarmee samenhangen.

Als gemeente wil Haarlemmermeer het goede voorbeeld geven door het verduurzamen van hun eigen vastgoed en bedrijfsvoering. In 2024 wordt onderzocht of ze kunnen worden gecertificeerd op niveau 4 van de CO₂-prestatieladder.

4. Toekomstbestendig maken van de energie-infrastructuur

De woningbouwopgave, economische ontwikkeling, energietransitie, verduurzaming van industrie en mobiliteit zorgen voor een verandering van het energiesysteem. Op steeds meer plekken wordt meer elektriciteit gebruikt en opgewekt, maar ook andere vormen van duurzame vragen om nieuwe energie-infrastructuur als collectieve warmtevoorzieningen en groene waterstof.

De bestaande problematiek en de extra vraag naar elektriciteit vereisen versterking van het elektriciteitsnet op veel plaatsen. Netbeheerders hebben echter te weinig middelen en personeel om overal tijdig uitbreiding te realiseren. Daarom werken we lokaal met Liander en regionaal met de Taskforce Energie-Infrastructuur samen om hinder van tekorten op het elektriciteitsnet te beperken en een toekomstbestendige energie-infrastructuur te realiseren. Onze focus ligt op drie pijlers:

1. Versnellen van uitbreiding energie-infrastructuur: Zoals hoogspanningsstations, transformatorstations en transformatorhuisjes in de wijken, maar ook infrastructuur voor andere energiedragers zoals waterstof.

2. Programmeren van het energiesysteem: Samen met Liander anticiperen we op de verschillende ontwikkelingen om de impact op het elektriciteitsnet te beperken.

3. Slimme energiesystemen: Door deze te stimuleren kunnen ontwikkelingen ondanks de (aanstaande) netcongestie toch plaatsvinden.

In 2024 bereiden we ons voor op de wet Collectieve warmte die in 2025 van kracht wordt en de taken die de gemeente daarvoor moet uitvoeren.

Toelichting op de verschillen ten opzichte van het voorgaande jaar