Wat willen wij bereiken en wat gaan wij daarvoor doen?

Door het actief betrekken van inwoners en ondernemers bij ruimtelijke ontwikkelingen en het creëren van draagvlak bij direct belanghebbenden, maken we ruimtelijke plannen die voorzien in een stabiel evenwicht tussen diverse ruimtelijke spanningsvelden. Werken en wonen, wonen en recreëren, winkelen en wonen, uitgaan en wonen, vermaakbehoeften van diverse leeftijdscategorieën, alles moet in samenhang worden gebracht waarbij het welzijn voorop staat in de afweging van het algemeen belang. Wij staan hierbij een gebiedsgerichte aanpak voor, waarbij per gebied, samen met de in het gebied betrokkenen, integrale visies en plannen kunnen worden gemaakt. Ruimtelijke kwaliteit en een goed en gezond leefmilieu zijn daarbij onze uitgangspunten.

Activiteiten

1. Uitvoeren van de Omgevingswet

2. Versterken van ruimtelijke kwaliteit

3. Samen met Rijk en Metropoolregio Amsterdam werken aan een leefbare en duurzame regio

4. Ontwikkelen van woningbouwlocaties

5. Ontwikkelen Spoorzone Hoofddorp

6. Ontwikkelen Stadscentrum Hoofddorp

7. Nieuw perspectief voor Rijsenhout

8. Opstellen kaders voor landzijdige ontwikkeling van Schiphol

Toelichting

1. Uitvoeren van de Omgevingswet

De op 1 januari 2024 ingevoerde Omgevingswet brengt een grote stelselwijziging in het omgevingsrecht en een nieuwe manier van werken in de ontwikkeling en het beheer van de fysieke leefomgeving. De reikwijdte van de wet strekt zich uit van strategische visie, gebiedsontwikkeling en beheer tot vergunningverlening, handhaving en toezicht en de bijbehorende (digitale) informatievoorziening en dienstverlening. De impact van de wet is daarmee groot.

Na de inwerkingstelling van de wet zijn er drie belangrijke producten te onderscheiden waar we de komende jaren nog aan werken:

1. het omgevingsplan
   We gaan werken aan een omgevingsplan voor de gemeente Haarlemmermeer. De ambitie is om dit plan stapsgewijs binnen drie jaar vast te stellen. Hiervoor is voor 2025 en 2026 budget toegekend. Tot die tijd zullen de bestaande bestemmingsplannen tezamen het nieuwe omgevingsplan vormen.

2. de omgevingsvergunning
   We implementeren de standaard vergunningsverleningsprocedure van acht weken en moet er afgestemd worden met andere overheden. Daarbij ontwikkelen we een efficiënte inrichting van het initiatieven en vergunningenproces

3. het omgevingsloket
   Informatie over de fysieke leefomgeving dient digitaal toegankelijk te worden voor iedereen via het landelijke Omgevingsloket. Dit vraagt om standaardisatie van gegevens en het maken van diverse ICT-koppelingen. Daar waar de landelijke ontwikkelingen al zover zijn, zijn wij al aangesloten op het landelijke Digitaal Stelsel Omgevingswet. De doorontwikkeling van het landelijke Digitaal Stelsel Omgevingswet loopt door na de inwerkingtreding van de Omgevingswet.

Tenslotte zal de Omgevingsvisie Haarlemmermeer 2040 op onderdelen mogelijk geactualiseerd worden.

2. Versterken ruimtelijke kwaliteit

Belangrijk onderdeel van de Omgevingswet is de zorgplicht voor de ruimtelijke kwaliteit in onze gemeente. In de Omgevingsvisie Haarlemmermeer 2040 doen we daar al uitspraken over. De Omgevingsvisie moet een goede vertaling krijgen naar regels voor het beoordelen van bouwinitiatieven in het Omgevingsplan. De Omgevingsvisie is voor een directe vertaling te veel op hoofdlijnen. Daarom hebben we kaders opgesteld om de ruimtelijke kwaliteit duiding te geven, zoals de Verdichtingsvisie Haarlemmermeer 2040, de Visie Polderlinten en beeldkwaliteitsplan voor de erven en verschillende beeldkwaliteitsplannen. Ook is de Commissie Omgevingskwaliteit als vervanger van de Welstands- en Erfgoedcommissie ingesteld.

Voor de komende jaren hebben we de ambitie om veel woningen te bouwen met de daarbij behorende voorzieningen en infrastructuur. Om de leefbaarheid daarbij op peil te houden en te verbeteren is het van belang om ook de komende jaren goede beleidskaders te hebben om de ruimtelijke kwaliteit te duiden. Daarvoor stellen we een Nota Omgevingskwaliteit op. Dit is een paraplunota waar alles bij elkaar komt, bestaand en toekomstig beleid, om de stap naar beoordelingsregels voor het Omgevingsplan te kunnen maken. Hiermee zijn wij beter in staat om nieuwe bouwinitiatieven vanuit een integraal kader te inspireren, te adviseren en te toetsen. Het benutten en behouden van de dragers van gemeente Haarlemmermeer: het verkavelingspatroon, de polderdijken, het agrarische karakter en de historische landschappen zijn daarbij leidend. De Nota Omgevingskwaliteit krijgt de uitwerking in kaarten waarop te zien is welke systemen we het meest belangrijk vinden. Bepaalde beoordelingsregels uit de nota willen we opnemen in het omgevingsplan. Ook willen we toekomstige beeldkwaliteitsplannen zo opstellen dat ze in het omgevingsplan passen.

3. Samen met Rijk en Metropoolregio Amsterdam werken aan een leefbare en duurzame regio

Nadat in 2022 het Verstedelijkingsconcept MRA door zowel het Rijk als alle gemeenteraden en de twee Provinciale Staten van de MRA zijn onderschreven, is er gewerkt aan een Uitvoeringsagenda MRA op basis van de systematiek van het Verstedelijkingsconcept wat heeft gefungeerd als ontwikkelperspectief.

NOVEX-gebieden zijn gebieden ‘die als gevolg van de nationale opgaven worden herbestemd en/of ingrijpend worden heringericht’. Naast de MRA zijn ook het Noorzeekanaalgebied, de regio Schiphol, het Groene Hart en de Lelylijn zogenoemde NOVEX-gebieden. De woningbouwopgave is historisch in omvang en gaat gepaard met de benodigde transities op het gebied van mobiliteit, economie, energie, klimaat en water. Dit betekent dat niet alles kan. Er moeten keuzes worden gemaakt. Hiervoor is de gezamenlijke inzet van zowel de regio als het Rijk nodig. De keuzes van het Rijk op het gebied van grote systeemwijzigingen, zoals voor energie en water, raken de ruimtelijke mogelijkheden van de regio. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van elkaars capaciteit en expertise. Met de Verstedelijkingsstrategie willen we zorgen voor een optimale afstemming van ruimtelijke vraagstukken met het Rijk, de provincies Flevoland en Noord-Holland en de 30 MRA-gemeenten, vanuit de eigen verantwoordelijkheden en democratische legitimiteit.

Het Verstedelijkingsconcept is nog geen Verstedelijkingsstrategie. De komende jaren wordt gewerkt aan de uitwerking van het Verstedelijkingsconcept tot een strategie, zodat daadwerkelijk begonnen kan worden met de uitvoering. De volgende activiteiten zullen we hiervoor verrichten:

• Een aan het Verstedelijkingsconcept gekoppelde fasering (gebiedsgerichte uitvoering) en investeringsstrategie (in relatie met het ‘ontwikkelpad’ van het programma Samen Bouwen aan Bereikbaarheid, SBaB, Bereikbare Steden). Wat kunnen we wanneer doen aan ruimtelijke opgaven en wat is hiervoor nodig aan maatregelen, inzet en investeringen?

• Een Rijk-regioprogramma op lange termijn, met jaarlijks afspraken tussen Rijk en regio over de inzet en investeringen op de grote ruimtelijke opgaven: wat kan wel of niet opgepakt worden gezien de beschikbare capaciteit en middelen?

• Een regionale investeringsagenda.

4. Ontwikkelen van woningbouwlocaties (versnelling woningbouw)

De druk op de woningmarkt in onze regio blijft onverminderd hoog en vanuit deze opgave zijn wij in 2017 gestart met de versnelling van de woningbouw voor de gebiedsontwikkeling van Lisserbroek Noord, Nieuw-Vennep West, Cruquius-Zwaanshoek en de transformatielocaties Cruquius-Bennebroekerdijk, Hoofddorp Stadscentrum, Hoofddorp Noord en Pionier-Bolsterrein.
In 2020 heeft de gemeenteraad de Investeringsstrategie Schaalsprong Wonen vastgesteld. Op 30 mei 2023 heeft het college de eerste actualisatie van de eerste Investeringsstrategie Schaalsprong wonen vastgesteld (7736120) waarbij ook Spoorzone Hoofddorp onderdeel is geworden van de Schaalsprong. Er zijn toen focus- en potentiegebieden voor woningbouwontwikkeling onderscheiden. In de eerste helft van 2025 bieden wij de volgende update van de Investeringsstrategie aan de raad aan.
Twee maal per jaar wordt de Bouwmonitor aangeboden aan de gemeenteraad. Hierin wordt de voortgang van de Woningproductie in beeld gebracht. De Bouwmonitor in het najaar van 2024 wordt gecombineerd met de Bestuurlijke Voortgangsrapportage Wonen.
Op 15 maart 2023 is de MRA Woondeal ondertekend (7398219). Daarin zijn afspraken over de woningproductie en het aandeel betaalbare woningen, regionaal vastgelegd.

De gebiedsontwikkeling van de versnellings- en transformatielocaties bevinden zich nu in verschillende fases. Hierna gaan we daar per ontwikkeling op in.

• Voor de versnellingslocaties van Lisserbroek Turfspoor en Lisserbroek Noord worden de intentieovereenkomsten verlengd. Nadat in 2021 de woningbouwimpuls (WBI) aanvraag 3e tranche door het ministerie van BZK is afgewezen, is in 2022 een BO MIRT subsidie toegekend voor een fietspad. De ontwikkelaars hebben een aangepast voorstel voor de gebiedsontsluiting onderzocht om woningbouw te kunnen ontwikkelen. Deze ontsluiting is opgenomen in de concept gebiedsenvelop en uitgangspunt voor de concept essentiekaarten. Over deze planproducten is mei 2024 de dorpsconsultatie gestart. Streven is om de definitieve gebiedsenveloppe en essentiekaarten eind 2024 met een reactienota ter besluitvorming voor te leggen aan de gemeenteraad. Parallel daaraan wordt de juridisch planologische procedure voorbereid. De planning is om begin 2025, aansluitend aan de vaststelling van het gebiedsprogramma, de anterieure overeenkomsten te sluiten.

• Voor Nieuw-Vennep West liep de intentieovereenkomst tot 20 juli 2024. Een verlenging in de vorm van een allonge ligt bij gezamenlijke grondeigenaren ter beoordeling. De programmatische, landschappelijke, stedenbouwkundige en financiële kaders met grondeigenaren worden overeenkomstig de procesafspraken uit de overeenkomst verder uitgewerkt in nauwe samenwerking tussen gemeente en marktpartijen, met betrokkenheid van de VRA en de provincie Noord-Holland. Na inhoudelijke en financiële overeenstemming wordt dit alles ook uitgewerkt in anterieure afspraken. Streven is overeenstemming over de planologische en stedenbouwkundige kaders in de eerste helft van 2025.

• Voor Cruquius Zwaanshoek is er op dit moment geen getekende intentieovereenkomst. De insteek is het realiseren van 1.500 woningen voor 2030 waarvan circa 1.000 woningen in de transformatiegebieden Post van Krayenhoff en Dura Vermeer. Rijk, gemeente, VRA, provincie en marktpartijen zien tevens mogelijkheden voor verdere verdichting van Cruquius Zwaanshoek na 2030 met 2.000 woningen tot een totaal van 3.500 woningen. Marktpartijen en Rijk zien als stip op de horizon de uitwerking van nog eens 2.500 woningen extra.

  De uitwerking van de fasering van de woningbouwopgave na 2030 wordt bepaald door de beschikbaarheid van financiële middelen voor de mobiliteit en maatschappelijke voorzieningen van Haarlemmermeer-West.

  De transformaties in Cruquius aan de Bennebroekerdijk (Post van Krayehoff) en de locatie Dura Vermeer, maken eveneens deel uit van de te maken afspraken voor Haarlemmermeer West. Voor de locatie Post van Krayenhoff is een intentieovereenkomst gesloten. Voor beide transformaties - waar in totaal vooralsnog circa 1.000 woningen voor 2030 kunnen worden gerealiseerd - wordt een 100% Programma van Eisen opgesteld. Op basis hiervan worden de plannen voor beide transformaties verder uitgewerkt en wordt toegewerkt naar anterieure overeenkomsten.

• Voor het Pionier-Bolsterrein hebben we in 2021 een WBI-subsidie toegekend gekregen van het Rijk. Het Masterplan Pionier-Bols (2021.00031830) is 3 maart 2022 vastgesteld in de raad. Het Westerdreefkwartier met 136 woningen is in 2023 opgeleverd als eerste project in het plangebied.

  De intentieovereenkomst met Bolskwartier BV is verlengd en gestreefd wordt naar ondertekening van een anterieure overeenkomst in het tweede halfjaar van 2024. De eerste omgevingsvergunning (WABO) in het Bolsterrein is eind vorig jaar al aangevraagd voor ‘Plot 9’. Voor deze ontwikkeling is ook een SBI subsidie toegekend door het Rijk. Voor het door de gemeente verworven Van Groningen perceel in plandeel De Pionier wordt een plan uitgewerkt ten behoeve van een tender in 2025. Als eerste zal hiervoor komend jaar een omgevingsplanwijziging worden doorlopen. Het komende jaar worden de plannen voor de openbare ruimte en aanleg infrastructuur verder uitgewerkt. De WABO procedure voor de aanleg van de parallelle Helsinkilaan is inmiddels aangevraagd. Met diverse grondeigenaars in plandeel De Pionier wordt toegewerkt naar integrale planvorming op basis van intentieovereenkomsten.

• Voor Hoofddorp-Noord is juni 2024 door ons college een voorstel aan de gemeenteraad gedaan tot vaststelling van het bestemmingsplan, dit in navolging van het In 2022 vastgestelde het Stedenbouwkundig Programma van Eisen door de gemeenteraad voor de zogeheten AM-locatie met 600 woningen.

Subsidies voor versnelde ontwikkeling woningbouw

In 2022 is BO-MIRT subsidie verkregen voor een mobiliteitspakket met ontsluitingsmaatregelen voor de periode tot 2030. Het merendeel van deze ontsluitingsmaatregelen is voorwaardelijk voor de ontwikkeling van Spoorzone. Daarnaast hebben wij in 2023 een gebiedsbudget ontvangen, dat ingezet kan worden voor de dekking van investeringen (specifiek strategische verwervingen) in de Spoorzone tot 2030. Tegenover de BO-MIRT en de gebiedssubsidie, staat een dekking van 50% cofinanciering. Verder is er in het tweede kwartaal van 2024 van het ministerie van BZK een extra bijdrage voor de gebiedsontwikkeling Spoorzone ontvangen. Deze middelen kunnen alleen ingezet worden om onderzoek te doen naar een wijze van samenwerking met het Rijk en de provincie en in een latere fase ten behoeve van de uitvoering van een eventuele samenwerking. De ingediende BO MIRT-aanvraag Spoorzone, voorzag ook in een aanvraag voor Haarlemmermeer West. Op 11 november 2022 heeft het Rijk van de aangevraagde € 324 miljoen een bedrag van € 100 miljoen toegekend. De bijdrage is vooral gekoppeld aan de hiervoor genoemde mobiliteitsmaatregelen voor Spoorzone Hoofddorp. Ook is definitief een bedrag van € 13,5 miljoen toegekend voor mobiliteitsmaatregelen in Hoofddorp Stadscentrum. Met deze focus van het Rijk op Hoofddorp Stadscentrum en station Hoofddorp en de Spoorzone, heeft het Rijk aangegeven woningbouw op deze locatie prioriteit te geven. Momenteel ontwikkelen wij, in samenspraak met de MRA en gebruikmakend van de kennis en ervaringen van enkele andere gemeenten met grootschalige woningbouwlocaties, een eenduidig dashboard welke bijdraagt aan de beheersing van de risico’s verbonden aan de subsidies.

Proces Haarlemmermeer West

Het Rijk heeft hulp aangeboden in het verkennen van de mogelijkheden voor woningbouw in Lisserbroek, Nieuw-Vennep-West en Cruquius Zwaanshoek. In een proces met het Rijk, provincie, VRA, marktpartijen en gemeente wordt sinds begin 2023 onderzocht wat de inhoudelijke en financiële onduidelijkheden voor de totale gebiedsontwikkeling in Haarlemmermeer West zijn. Met de partijen wordt onder meer op basis van scenario-analyses naar werkbare oplossingen gezocht en gepoogd overeenstemming te bereiken. De gezette stappen hebben om te beginnen recent tot opname van Haarlemmermeer West in de lijst grootschalige woningbouwlocaties van het Rijk geleid (kamerbrief d.d. 5 juni 2024). Daarmee is de financieringsopgave steviger geagendeerd. De gesprekken met zowel Rijk, als ontwikkelende partijen, over de omvang/dichtheid, ruimtelijk/landschappelijke inpassing, mobiliteit/infrastructuur en bovenal de financiering daarvan, zijn nog gaande. Reden dat de voorbereidende werkzaamheden in dit gebied, zoals Nieuw-Vennep West, enige vertraging hebben opgelopen.

5. Ontwikkelen Spoorzone Hoofddorp

Spoorzone Hoofddorp verandert in de komende twintig jaar stapsgewijs van een verouderd kantoren- en bedrijvengebied naar een gebied waar onze inwoners (en bezoekers), goed kunnen wonen, werken en verblijven. De ontwikkeling biedt ruimte voor maximaal 10.000 woningen en 11.000 arbeidsplaatsen. We voorzien met Spoorzone in de enorme behoefte aan betaalbare en diverse typen woningen. Door bij het station te bouwen en het station zelf een kwaliteitsimpuls te geven, bieden we optimale mogelijkheden voor het gebruik van openbaar vervoer voor onze inwoners, werknemers en bezoekers. Spoorzone wordt in ontwikkeling gebracht in samenhang met de komst van de OV-Verbinding Amsterdam-Haarlemmermeer.
Als basis voor de verdere uitwerking in planproducten is het Ontwikkelkader Spoorzone Hoofddorp opgesteld. Dit is in het derde kwartaal van 2024 ter besluitvorming aan de raad aangeboden. Dit kader richt zich specifiek op de deelgebieden Graan voor Visch Zuid en Stationskwartier omdat hier woningbouw mogelijk is. Voor beide deelgebieden zijn voorbereidende projecten voor de eerste fase geopend. Doel daarvan is te komen tot diepgaandere kaderstelling (ruimtelijk, programmatisch, financieel inclusief kostenverhaal met bijbehorend dekkingsvoorstel) en de juridische vastlegging in de vorm van bijvoorbeeld een samenwerkingsovereenkomst en anterieure overeenkomsten.
De realisatie van de eerste ontwikkelclusters in zowel het Stationskwartier als in Graan voor Visch Zuid, wordt tussen 2027 en 2030 voorzien.

6. Ontwikkelen Stadscentrum Hoofddorp

Met het programma Stadscentrum Hoofddorp bouwen we aan de toekomst van Hoofddorp: een levendig en bereikbaar stadscentrum in het hart van de Randstad. In het stadscentrum lopen meerdere ontwikkelingen waarmee Hoofddorp zich steeds meer positioneert als een stedelijk gebied dat in de MRA in toenemende mate aan belang wint. We realiseren merendeels appartementen, zoals bij de Concourslaan, in gebouw SEM aan het Raadhuisplein en in TROM op het Dik Tromplein. Bij deze stedelijke woningbouw is veel aandacht voor een duurzaam en aantrekkelijk stadscentrum. Zowel het winkelaanbod, cultureel aanbod, gebouwde openbare parkeergarages en de openbare buitenruimte zijn aantrekkelijk voor verschillende doelgroepen. Horeca en terrassen, een nieuw gemeentehuis en een nieuwe inrichting van het plein maken van het Raadhuisplein de centrale ontmoetingsplek van het stadscentrum. Het stadspark is inmiddels gerenoveerd en wordt het groene hart, waar iedereen kan ontspannen, wandelen, sporten en recreëren. In het stadscentrum wordt de openbare ruimte op verschillende plekken vernieuwd en realiseren we een installatie die gebouwen verwarmt en koelt door middel van bodemenergie.
Hyde Park is ook een onderdeel van het Stadscentrum en transformeert de komende jaren van een verouderde kantoorlocatie naar een gemengde stadswijk met ongeveer 4.000 woningen. De eerste woningen zijn begin 2024 opgeleverd in deelproject Kensington. In Hyde Park worden de komende jaren ook sociale huurwoningen en studentenwoningen gebouwd.
In het stadscentrum worden verder ontwikkeld:

• ruimtelijke maatregelen (integrale parkeeropgave, (ondergrondse) infrastructuur, energievoorziening);

• woningen en maatschappelijke voorziening op Emmaschoollocatie;

• Raadhuisplein en omgeving (ontwerp en inrichting Raadhuisplein, realisatie nieuwe gemeentehuis, woningbouw SEM, Centrumzicht en Parkzicht: woningbouw en voorzieningen in de plint en ondergrondse openbare parkeergarage, WKO (Warmte Koude opslag);

• Binnenweg en omgeving (Binnenweg 3, Nieuweweg 103);

• winkelgebied (woningbouw TROM, Concourslaan, Polderplein, Burgemeester Van Stamplein.

7. Nieuw perspectief voor Rijsenhout

In juni 2023 heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat.aangekondigd dat de reservering van de start- en landingsbaan komt te vervallen. Ook heeft het Rijk op bestuurlijk niveau de bereidheid uitgesproken voor het maken van maatwerkafspraken over de bouw van maximaal 400 woningen in Rijsenhout, binnen de contouren van het LIB 4 gebied. Naar aanleiding daarvan hebben Rijk, regio en gemeente in de Uitvoeringsagenda NOVEX afgesproken om concrete plannen uit te werken om de kwaliteit van de leefomgeving van Rijsenhout te vergroten.

Wij onderzoeken nu waar en hoe deze woningen gerealiseerd kunnen worden. Ook kijken we naar de water- en groenopgave (in nauwe samenhang met het programma Westeinderscheg dat we samen met de provincie doen), infrastructuur en voorzieningen. Speciale aandacht gaat uit naar een 'Living Lab' voor geluidadaptief bouwen in vervolg op de eerdere proefopstelling ('Field Lab'). Het Living Lab houdt in dat bij het ontwerp van de woningen rekening gehouden wordt met het geluid (bijvoorbeeld in positionering, vormgeving en materiaalgebruik), en dat na ingebruikname onderzoek plaatsvindt naar zowel de geluidsniveaus als de beleving van de bewoners.

8. Opstellen kaders voor landzijdige ontwikkeling van Schiphol

De (ruimtelijke) ontwikkeling van de luchthaven Schiphol is onderwerp van gesprek. We willen ons de komende jaren voorbereiden op diverse scenario’s van ontwikkeling van luchtvaart en de luchthaven, waarbij we streven naar balans tussen gezonde leefomgeving en duurzame economie. Om voorbereid te zijn op ontwikkelingen in de directe luchthavenomgeving buiten het luchthaventerrein (onder andere de vervallen ruimtereservering voor de tweede kaagbaan én een gebiedsontwikkeling bij Badhoevedorp-Zuid) willen we een ruimtelijk kader opstellen voor de inpassing van de luchthaven in de omgeving. Dat geeft ons ook de mogelijkheid om met Schiphol mee te denken over de ruimte die gezocht wordt voor functies en bebouwing om beter in te kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen. Dit willen we vastleggen in het omgevingsplan voor Schiphol.

Toelichting op de verschillen ten opzichte van het voorgaande jaar