In deze programmabegroting wordt aan de raad een meerjarenbeeld gepresenteerd waarin de jaren 2026 tot en met 2028 een tekort laten zien. Dit tekort wordt veroorzaakt door de lagere inkomsten vanuit het Rijk vanaf 2026, het ravijnjaar. In de afgelopen periode is de raad betrokken bij de voorbereidingen van het college om te komen tot een sluitend meerjarenbeeld. Op 21 december 2023 heeft de gemeenteraad naar aanleiding van het plan van aanpak in de motie ‘Haastige spoed is zelden goed’ het college opgedragen:

• te beginnen met het inventariseren met ombuigingsopties door middel van scenario’s en daarbij aangeven wat beïnvloedbaar is en wat niet;

• bij de Voorjaarsrapportage 2024 de ombuigingen niet in te boeken;

• de ombuigingen pas te betrekken bij de Voorjaarsrapportage 2025 om een sluitende begroting voor 2026 te realiseren.

Op 29 februari 2024 zijn aan de raad in een informatieve bijeenkomst acht denklijnen met mogelijke maatregelen aan de raad gepresenteerd. Deze denklijnen zijn:

1. We ontzien kwetsbare inwoners

2. Een ander niveau van dienstverlening

3. Concentreer & combineer voorzieningen

4. Realisme in de groei

5. Scherper aan de wind varen (technische maatregelen)

6. Meer inzet op profijtbeginsel

7. Inkomsten in balans brengen

8. Geen Haagse knaken, geen Haagse taken

Zoals aangegeven in de voorjaarsrapportage presenteren wij in deze programmabegroting de denklijnen met de bijbehorende maatregelen met hun consequenties voor een eerste discussie met de raad. Door het voortschrijden van de tijd en de nadere uitwerking is een aantal maatregelen niet meer gelijk aan de presentatie van destijds, dat is onvermijdelijk. In de tabel opgenomen in het hoofdstuk Financiële begroting, onderdeel Denklijnen en maatregelen 2028 , staan deze maatregelen met een ander getal, € 0 of p.m. De raad ontvangt de volledige uitwerking van de denklijnen en de maatregelen en de aansluiting op de presentatie van 29 februari 2024 in een separaat document na de behandeling van de programmabegroting en de keuzes van ons college. De getallen blijven in deze opzet een beredeneerde schatting. Na de keuzes zullen de maatregelen in de Voorjaarsrapportage 2025 als begrotingswijziging worden verwerkt zoals dit in de motie is verwoord.

De presentatie van de mogelijke maatregelen sluit aan bij het eerste aandachtspunt in het begrotingsadvies (deel 2) dat door de VNG is uitgebracht op 11 juni 2024 (Lbr. 24/021):

• Benoem de financiële en inhoudelijke consequenties van noodzakelijke bezuinigingen en/of lastenverzwaring, ook van ombuigingen die eerder zijn ingezet.

• Maak boekjaar 2025 sluitend, rekening houdend met de wijze waarop de financiële toezichthouders omgaan met de incidentele korting van 2025.

• Voer geen bezuinigingen door op andere beleidsterreinen vanwege de groei van de kosten voor jeugdzorg.

• Overweeg rekening te houden met toekomstige ontwikkelingen rondom het Btw Compensatiefonds (BCF) en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo).

Wij gaan uit van een taakstelling ter grootte van het tekort van 2028 plus € 7 miljoen aan resterende knelpunten, tezamen: € 20,4 miljoen. De lijst met mogelijke maatregelen loopt op tot een bedrag van € 36,8 miljoen. In deze lijst maatregelen zit een grote component financieel-technische maatregelen waarvan het op voorhand verstandig lijkt om niet alle maatregelen door te voeren, maar een keuze te maken zodat de begroting en de financiële positie van de gemeente niet ondermijnd wordt.

Ook dan blijft er nog afdoende keuzeruimte. In de lijst met maatregelen, om te komen tot een sluitend meerjarenbeeld, is geprobeerd om een zo evenwichtig pakket aan maatregelen samen te stellen. Dat ‘evenwichtig’ is opgevat als:

• naar de aard van de maatregelen: niet alleen inkomsten, maar ook uitgaven en technische maatregelen én

• naar de breedte van de programma’s in de begroting.

In Tabel 3 is het totaal van de maatregelen per denklijn weergegeven. In het onderdeel Denklijnen en maatregelen 2028 van de financiële begroting is de lijst met maatregelen, inclusief het maatschappelijk gevolg, per denklijn opgenomen.